https://journals.msuiit.edu.ph/tmf <p>The Mindanao Forum (TMF) is the official journal of the Mindanao State University-Iligan Institute of Technology. The Mindanao Forum (MF) is a multidisciplinary, refereed, semi-annual journal devoted to a scholarly discussion of subjects in the social sciences, business and economics, education and health sciences. The MF is accredited by the Commission on Higher Education (CHED) Journal Accreditation Service (JAS).</p> MSU-Iligan Institute of Technology, Office of the Vice Chancellor for Research and Enterprise en-US The Mindanao Forum 0115-7892 https://journals.msuiit.edu.ph/tmf/article/view/125 <p>Ninais sa pagsusuring ito na maipakita ang kontradiksyong panlipunan bilang diskursong panlipunan ni Gumer M. Rafanan sa dalawang sugilanon na Usa ka Kumkom nga Tinapay at Bantayog. Ginamit sa paglalahad sa mga kontradiksyon ang ideya ni Gramsci tungkol sa gahum at Althusser para sa mga aparatus sa lipunan na ideolohikal at represibo. Katotohanan na nakikita sa kanyang mga sugilanon ang imbestigasyon sa: kalagayan ng buhay, gahum ng estado; mga prebilihiyadong tao at ang umpugan ng mga institusyon na lumikha ng maraming kawalan sa lipunan. Naghatid ang banggaang ito ng: kawalan ng hanapbuhay, kawalan ng karapatang magkaroon ng sariling bahay, kawalan ng masasandalan sa oras ng kagipitan at iba pa. Sa pahiwatig ni Rafanan mula sa kanyang sugilanon, inihain niya na solusyon sa suliraning panlipunan ang interbensyon ng tao, ng karaniwang mamamayan, ng masa sa lumalawak na kapangyarihan ng kapitalista, ng estado, at ng mga politiko sa bansa.</p> Chem Pantorilla Copyright (c) 2022 2022-10-19 2022-10-19 32 2 1 25 https://journals.msuiit.edu.ph/tmf/article/view/132 <p>Ninais sa pagsusuring ito na maipakita ang kontradiksyong panlipunan bilang diskursong panlipunan ni Gumer M. Rafanan sa dalawang sugilanon na Usa ka Kumkom nga Tinapay at Bantayog. Ginamit sa paglalahad sa mga kontradiksyon ang ideya ni Gramsci tungkol sa gahum at Althusser para sa mga aparatus sa lipunan na ideolohikal at represibo. Katotohanan na nakikita sa kanyang mga sugilanon ang imbestigasyon sa: kalagayan ng buhay, gahum ng estado; mga prebilihiyadong tao at ang umpugan ng mga institusyon na lumikha ng maraming kawalan sa lipunan. Naghatid ang banggaang ito ng: kawalan ng hanapbuhay, kawalan ng karapatang magkaroon ng sariling bahay, kawalan ng masasandalan sa oras ng kagipitan at iba pa. Sa pahiwatig ni Rafanan mula sa kanyang sugilanon, inihain niya na solusyon sa suliraning panlipunan ang interbensyon ng tao, ng karaniwang mamamayan, ng masa sa lumalawak na kapangyarihan ng kapitalista, ng estado, at ng mga politiko sa bansa.</p> Chem Pantorilla Copyright (c) 2022 32 2 1 25 https://journals.msuiit.edu.ph/tmf/article/view/127 <p>Ang sanaysay na ito ay isang pagtatangka na magnilay sa mga personal at propesyunal na danas sa pagtuturo ng katutubong panitikan sa Unibersidad ng Pilipinas Mindanaw. Nais nitong sagutin ang bugtong: Papaano nga ba maimamapa ang angkop na lente at balangkas sa “pagbasa” sa tradisyong pabigkas na nakabatay at likas sa pamayanan at pangkat-etniko na pinagmulan nito? Sisiyasatin din ang diskursibong konstelasyon ng kulturang ipinapahayag (expressive cultures), panahon, at mga institusyon ng estado.</p> <p><br>This essay attempts to contemplate on the personal and professional experiences of teaching indigenous literature at the University of the Philippines Mindanao. It asks the question: Can one map out the appropriate lens and framework in “reading” oral traditions that is grounded on and inherent in the community and the ethnolinguistic group where it came from? It also probes the discursive constellation of expressive cultures, time, and state institutions.</p> Jay Jomar Quintos Copyright (c) 2022 2022-10-19 2022-10-19 32 2 27 47 https://journals.msuiit.edu.ph/tmf/article/view/133 <p>Ang sanaysay na ito ay isang pagtatangka na magnilay sa mga personal at propesyunal na danas sa pagtuturo ng katutubong panitikan sa Unibersidad ng Pilipinas Mindanaw. Nais nitong sagutin ang bugtong: Papaano nga ba maimamapa ang angkop na lente at balangkas sa “pagbasa” sa tradisyong pabigkas na nakabatay at likas sa pamayanan at pangkat-etniko na pinagmulan nito? Sisiyasatin din ang diskursibong konstelasyon ng kulturang ipinapahayag (expressive cultures), panahon, at mga institusyon ng estado.</p> <p><br>This essay attempts to contemplate on the personal and professional experiences of teaching indigenous literature at the University of the Philippines Mindanao. It asks the question: Can one map out the appropriate lens and framework in “reading” oral traditions that is grounded on and inherent in the community and the ethnolinguistic group where it came from? It also probes the discursive constellation of expressive cultures, time, and state institutions.</p> Jay Jomar Quintos Copyright (c) 2022 32 2 27 47 https://journals.msuiit.edu.ph/tmf/article/view/128 <p>Pangunahing layunin ng pag-aaral na masuri ang barayti ng wikang Sebuano na Sebuano-Mëranaw gamit ang cross-languaging ng mga Mëranaw sa paggamit ng wikang Sebuano batay sa piling mga domeyn pangwika sa Lungsod Iligan. Purposive sampling ang pamaraan sa pagkuha ng datos mula sa dalawang domeyn pangwika –ang Mindanao State University-Iligan Institute of Technology (MSU-IIT) at pampublikong pamilihan sa nabanggit na lugar. Nagpamudmod rin ng talatanungan tungkol sa pagkuha sa saloobing pangwika para maipaliwanag ang naturang penomeno ng interperensiya sa wika ng mga Mëranaw sa pagsasalita ng wikang Sebuano.</p> <p><br>Mula sa mga datos na sinuri, may nangyayaring interperensiya sa wika ang mga Mëranaw sa pagsasalita ng wikang Sebuano sa aspektong ponolohikal at morpolohikal. May nagaganap na pagpapalitan ng posisyon sa diin ng mga Mëranaw sa mga salitang Sebuano rason upang magbago ang kahulugan ng salita batay sa konteksto nito. Ang sitwasyong pangwikang ito ay dulot ng pakikipamuhay ng mga Mëranaw sa Lungsod Iligan bilang mga negosyante at mga dayo na nag-aaral sa MSU-IIT. Ang mga babrayti na Sebuwano-Mëranaw sa aspektong morpolohikal ay ang pagbabago sa mga kontraksyon sa Sebuano, deribasyon, reduplikasyon, pagkaltas o <strong>clipping</strong>, at paghahalo o <strong>blending</strong>.</p> Edgelen Mark Derama John Rich Sechong Kevin Adam Uljer Chem Pantorilla Copyright (c) 2022 2022-10-19 2022-10-19 32 2 49 65 https://journals.msuiit.edu.ph/tmf/article/view/134 <p>Pangunahing layunin ng pag-aaral na masuri ang barayti ng wikang Sebuano na Sebuano-Mëranaw gamit ang cross-languaging ng mga Mëranaw sa paggamit ng wikang Sebuano batay sa piling mga domeyn pangwika sa Lungsod Iligan. Purposive sampling ang pamaraan sa pagkuha ng datos mula sa dalawang domeyn pangwika – ang Mindanao State University-Iligan Institute of Technology (MSU-IIT) at pampublikong pamilihan sa nabanggit na lugar. Nagpamudmod rin ng talatanungan tungkol sa pagkuha sa saloobing pangwika para maipaliwanag ang naturang penomeno ng interperensiya sa wika ng mga Mëranaw sa pagsasalita ng wikang Sebuano.</p> <p><br>Mula sa mga datos na sinuri, may nangyayaring interperensiya sa wika ang mga Mëranaw sa pagsasalita ng wikang Sebuano sa aspektong ponolohikal at morpolohikal. May nagaganap na pagpapalitan ng posisyon sa diin ng mga Mëranaw sa mga salitang Sebuano rason upang magbago ang kahulugan ng salita batay sa konteksto nito. Ang sitwasyong pangwikang ito ay dulot ng pakikipamuhay ng mga Mëranaw sa Lungsod Iligan bilang mga negosyante at mga dayo na nag-aaral sa MSU-IIT. Ang mga babrayti na Sebuwano-Mëranaw sa aspektong morpolohikal ay ang pagbabago sa mga kontraksyon sa Sebuano, deribasyon, reduplikasyon, pagkaltas o <strong>clipping</strong>, at paghahalo o <strong>blending</strong>.</p> Edgelen Mark Derama John Rich Sechong Kevin Adam Uljer Chem Pantorilla Copyright (c) 2022 32 2 49 65 https://journals.msuiit.edu.ph/tmf/article/view/129 <p>Nakapaloob sa bahaging ito ang pagsagot sa tanong tungkol sa kabuuang proseso ng dubbing sa Pilipinas at ano ang kaibahan nito sa ibang uri ng pagsasalin. Isang bagong disiplina ang pagsasaling audiovisual na hindi pa nabibigyang-pansin ng mga iskolar partikular na dito sa Pilipinas. Pangkalahatang layunin ng papel na ito na matukoy ang buong proseso ng dubbing bilang isang uri ng pagsasaling audiovisual, isang bagong anyo ng pagsasalin.</p> <p><br>May anim (6) na proseso ang pagsasagawa ng dubbing. Una na rito ang (1) Pagbubuo ng Produksyon, (2) Pagsasalin ng Iskrip, (3) Pagpili ng mga Voice Talent, (4) Pagsasagawa ng Dubbing, (5) Pag-eedit o Synchronization at Pagrerebisa, at ang (6) Pagpapalabas. Pangunahing kasangkot mula sa prosesong ito ang tagasalin, voice talent, direktor, at sound engineer. Lumabas din sa pag-aaral na hindi na binibigyang-pansin sa pagsasaling audiovisual ang pagpili ng tagasaling may digri sa pagsasalin o anumang background tungkol sa pagsasalin.</p> Airen Sajulga Melba Ijan Copyright (c) 2022 2022-10-19 2022-10-19 32 2 67 81 https://journals.msuiit.edu.ph/tmf/article/view/135 <p>Nakapaloob sa bahaging ito ang pagsagot sa tanong tungkol sa kabuuang proseso ng dubbing sa Pilipinas at ano ang kaibahan nito sa ibang uri ng pagsasalin. Isang bagong disiplina ang pagsasaling audiovisual na hindi pa nabibigyang-pansin ng mga iskolar partikular na dito sa Pilipinas. Pangkalahatang layunin ng papel na ito na matukoy ang buong proseso ng dubbing bilang isang uri ng pagsasaling audiovisual, isang bagong anyo ng pagsasalin.</p> <p><br>May anim (6) na proseso ang pagsasagawa ng dubbing. Una na rito ang (1) Pagbubuo ng Produksyon, (2) Pagsasalin ng Iskrip, (3) Pagpili ng mga Voice Talent, (4) Pagsasagawa ng Dubbing, (5) Pag-eedit o Synchronization at Pagrerebisa, at ang (6) Pagpapalabas. Pangunahing kasangkot mula sa prosesong ito ang tagasalin, voice talent, direktor, at sound engineer. Lumabas din sa pag-aaral na hindi na binibigyang-pansin sa pagsasaling audiovisual ang pagpili ng tagasaling may digri sa pagsasalin o anumang background tungkol sa pagsasalin.</p> Airen Sajulga Melba Ijan Copyright (c) 2022 32 2 67 81 https://journals.msuiit.edu.ph/tmf/article/view/130 <p>Tiningnan sa papel na mahalagang sangkap ang pagsasalin sa usaping gender lalo na kung ang materyales na isinalin ay produktong kultural ng isang etnikong pangkat. Pangunahing konsiderasyon nitong papel na talakayin ang ugnayan ng pagsasalin at gender mula sa ginawang pagsasalin ng kwento ni Paramata Gandingan, na bahagi ng epikong Darangen. Ginamit na balangkas ng pag-aaral ang lapit kultural (cultural turn) para mapatingkad ang kinis at alindog ng pagkapanitikan ng kuwento. Ipinakita ang pananaw-gender ng mga Mëranaw sa pamamagitan ng pagtuon/pagpansin sa ilang panlipunang institusyon na direktang kakikitaan ng distingksyon ng babae at ng lalaking Mëranaw. Batay sa isinagawang pagsasalin at pagsusuri sa kwento ni Paramata Gandingan, malaking papel ang ginagampanan sa pagpapanatili ng mga termino mula sa orihinal na wika. Makikita ang distingksyon sa pagitan ng babae at lalaki batay sa kung papaano sila tratuhin sa kanilang pamilya at sa lipunang kinabibilangan. Napatunayan sa pag-aaral na higit na napalulutang ang konsepto ng kasarian ng kulturang Mëranaw sa halaga ng pagsasalin gamit ang lapit kultural at araling pagsasalin. Gayundin, sa proseso ng pagsasalin nagamit ang panunuring pampanitikan sa gawaing pagsasalin lalo na sa lapit gender na pagbasa.</p> Alia Ramber Chem Pantorilla Copyright (c) 2022 2022-10-19 2022-10-19 32 2 83 104 https://journals.msuiit.edu.ph/tmf/article/view/136 <p>Tiningnan sa papel na mahalagang sangkap ang pagsasalin sa usaping gender lalo na kung ang materyales na isinalin ay produktong kultural ng isang etnikong pangkat. Pangunahing konsiderasyon nitong papel na talakayin ang ugnayan ng pagsasalin at gender mula sa ginawang pagsasalin ng kwento ni Paramata Gandingan, na bahagi ng epikong Darangen. Ginamit na balangkas ng pag-aaral ang lapit kultural (cultural turn) para mapatingkad ang kinis at alindog ng pagkapanitikan ng kuwento. Ipinakita ang pananaw-gender ng mga Mëranaw sa pamamagitan ng pagtuon/pagpansin sa ilang panlipunang institusyon na direktang kakikitaan ng distingksyon ng babae at ng lalaking Mëranaw. Batay sa isinagawang pagsasalin at pagsusuri sa kwento ni Paramata Gandingan, malaking papel ang ginagampanan sa pagpapanatili ng mga termino mula sa orihinal na wika. Makikita ang distingksyon sa pagitan ng babae at lalaki batay sa kung papaano sila tratuhin sa kanilang pamilya at sa lipunang kinabibilangan. Napatunayan sa pag-aaral na higit na napalulutang ang konsepto ng kasarian ng kulturang Mëranaw sa halaga ng pagsasalin gamit ang lapit kultural at araling pagsasalin. Gayundin, sa proseso ng pagsasalin nagamit ang panunuring pampanitikan sa gawaing pagsasalin lalo na sa lapit gender na pagbasa.</p> Alia Ramber Chem Pantorilla Copyright (c) 2022 32 2 83 104 https://journals.msuiit.edu.ph/tmf/article/view/131 <p>This is a descriptive study which aims to identify the vowels that occur, and the segmental phonotactic constraints of vowels, in disyllabic words of Tagabawa language. Analysis is based on the responses elicited from ten (10) Tagabawa native speakers, with ages 42-86 years old, at the Old Bulatukan, Makilala, Cotabato. During the interview, respondents have to provide the Tagabawa equivalents of one hundred (100) words based from Swadesh list written on flash cards, to determine the vowels and the segmental phonotactics of vowels in disyllabic words of Tagabawa. The analyses revealed that the vowel sounds in Tagabawa language: a [a], é [e] or [ɛ], á [ə], i [i], ó [ɔ], and u [u] occur only in medial and final positions in disyllabic words. The vowel sound [a] occurred in CVC/CV, CVC/CVC and CV/CVC syllable patterns; the vowel sound [ɛ] in CVC/CVC and CVC/CV syllable patterns; the vowel sound [e] in CV/CVC and CVC/CV syllable patterns; the vowel sound [ə] in CVC/CVC, CV/CVC and CVC/CV syllable patterns; the vowel sound [i] in CV/CVC and CVC/CVC syllable patterns; the vowel sound [ɔ] in CVC/CVC, CV/CVC and CVC/CV syllable patterns; and the vowel sound [u] in CV/CVC and CVC/CVC syllable patterns. The study recommends other studies of Tagabawa language because of the need to help educational institutions to develop materials using local languages, help in the promotion of the local language, and to fill the dearth of resources about the language.</p> Irish Mae Dalona Copyright (c) 2022 2022-10-19 2022-10-19 32 2 105 122 https://journals.msuiit.edu.ph/tmf/article/view/137 <p>This is a descriptive study which aims to identify the vowels that occur, and the segmental phonotactic constraints of vowels, in disyllabic words of Tagabawa language. Analysis is based on the responses elicited from ten (10) Tagabawa native speakers, with ages 42-86 years old, at the Old Bulatukan, Makilala, Cotabato. During the interview, respondents have to provide the Tagabawa equivalents of one hundred (100) words based from Swadesh list written on flash cards, to determine the vowels and the segmental phonotactics of vowels in disyllabic words of Tagabawa. The analyses revealed that the vowel sounds in Tagabawa language: a [a], é [e] or [ɛ], á [ə], i [i], ó [ɔ], and u [u] occur only in medial and final positions in disyllabic words. The vowel sound [a] occurred in CVC/CV, CVC/CVC and CV/CVC syllable patterns; the vowel sound [ɛ] in CVC/CVC and CVC/CV syllable patterns; the vowel sound [e] in CV/CVC and CVC/CV syllable patterns; the vowel sound [ə] in CVC/CVC, CV/CVC and CVC/CV syllable patterns; the vowel sound [i] in CV/CVC and CVC/CVC syllable patterns; the vowel sound [ɔ] in CVC/CVC, CV/CVC and CVC/CV syllable patterns; and the vowel sound [u] in CV/CVC and CVC/CVC syllable patterns. The study recommends other studies of Tagabawa language because of the need to help educational institutions to develop materials using local languages, help in the promotion of the local language, and to fill the dearth of resources about the language.</p> Irish Mae Dalona Copyright (c) 2022 32 2 105 122